تکنیک هایی در ترجمه
برای ورود به عرصه ی ترجمه و مترجمی باید با تکنیک های ترجمه آشنا شویم. در ترجمه نیز علاوه بر داشتن دانش کافی، دانستن روش های استفاده از ان نیز لازم است. همانطور که روش‌های متعددی برای خود ترجمه وجود دارد، تکنیک‌های متعددی نیز برای ترجمه تاکنون ارائه شده است که این مقاله قصد بررسی برخی از تکنیک ها را دارد. در دنیای ترجمه روش ها و تکنیک هایی وجود دارند که توسط مترجمین، طرح و مورد قبول واقع شده اند. در صورتی که علاقه مند به فعالیت ترجمه حرفه ای باشید، بهتر است از این تکنیک ها نیز کم و بیش در کار خود استفاده کنید. برای آشنایی و شناخت تکنیک های ترجمه باید مطالب زیادی را بخوانید تا در نهایت بتوانید با اعمال این تکنیک ها به کار خود به مترجمی خبره تبدیل شوید. ولی ما با جمع آوری تکنیک های پرکاربردتر برای شما این کار را آسان تر ساخته ایم . با ما تا انتهای مطلب همراه باشید تا بدانید که تکنیک های ترجمه کدامند.
مقایسه تکنیک‌های ترجمه (Techniques) با روش‌های ترجمه (Methods)
تفاوت میان روش و تکنیک چیست؟ به طور خلاصه در ساده ترین نوع تعریف می توان گفت یک متد ناظر به ترجمه تمامی متن است در حالی که تکنیک ها ممکن است در جاهای مختلف یک متن بنا بر نیاز به صورت متفاوت مورد استفاده قرار بگیرند.
تکنیک های ترجمه
ما در این بخش هفت مورد از تکنیک های مهم ترجمه را برای شما عنوان می کنیم که عبارتند از:
۱- قرض گرفتن لغات – استفاده از واژه‌های بیگانه (Borrowing)
این تکنیک مخصوصا در موارد عدم وجود معادل برای کلمه بسیار کاربرد دارد. گاهی اوقات معادل فارسی یک لغت، نه تنها به درک مفهوم آن کمکی نمی کند بلکه باعث می شود مفهوم غیر طبیعی و غیر قابل فهم باشد و یا حتی در بعضی مواقع در صورتی که در زبان مقصد معادلی برای لغات زبان مبدا وجود نداشته باشد و یا احساس زبان مبدا را منتقل نکند در این صورت می توانید لغت زبان مبدا را در ترجمه استفاده کنید. به طور مثال نمی توانید از واژه “پنجره” برای “windows” در کامپیوتر استفاده کنید.
به عبارت دیگر در این تکنیک عین همان واژه بیگانه در متن ترجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا واژه‌ای که به این صورت وارد متن شده است، با فونت italic (کج) نوشته می‌شود. دلیل آن هم استفاده از یک عبارت از متن اصلی در متن ترجمه شده است. در حقیقت، این یک تکنیک ترجمه است که اصلا ترجمه نمی‌کند!
مثال در متن: عبارت The gaucho was wearing a black sombrero را می‌توان این گونه ترجمه کرد: گاوچران sombrero مشکی می‌پوشید.
(توضیح: sombrero یک کفش چرمی مخصوص اسپانیایی است که مورد استفاده گاوچران ها بوده است)
۲- ساخت لغت از ترجمه کلمه به کلمه یک عبارت (Calque)
وقتی یک مترجم از تکنیک Calque استفاده می‌کند در حقیقت در حال واژه‌سازی در زبان مقصد است. او باید این کار را با حفظ ساختار عبارت اصلی و ترجمه جزء به جزء آن به زبان مقصد انجام دهد.
مثال: لغت pomme de terre که ترجمه آن از زبان فرانسوی به فارسی “سیب‌زمینی” شده است. یا عبارت skyscraper در انگلیسی که به زبان فرانسوی ” gratte-ciel ” ترجمه شده است. (به معنای آسمان‌خراش)
۳- ترجمه تحت‌اللفظی (Literal Translation)
این نوع ترجمه که گاهی از عبارت Metaphrase نیز برای آن استفاده می‌شود، به معنای ترجمه لغت به لغت و عبارت به عبارت است. در این نوع ترجمه، لغات و اصطلاحات به همان صورتی که در زبان مقصد دارای معنای رایج هستند ترجمه و جایگزین می‌شوند. البته طبق سفارش زبان‌شناسان و کارشناسان علم ترجمه، این تکنیک فقط در مورد زبان‌هایی باید مورد استفاده قرار بگیرد که از لحاظ ساختاری و البته فرهنگی دارای شباهت بسیار زیادی به هم باشند.
مثال: ترجمه عبارت «?Quelle heure est-il» از زبان فرانسوی به انگلیسی می‌شود: «?What time is it»
۴- پس و پیش کردن (Transposition)
این تکنیک ترجمه شامل حرکت از یک دسته‌بندی گرامری به سمت دسته‌بندی گرامری دیگر بدون ایجاد تغییر در معنای متن است. تکنیک پس و پیش کردن موجب ایجاد تغییر در ساختار گرامری می‌شود.
مثال: جمله «The President thinks that» در زبان انگلیسی را می‌توان اینگونه به زبان فرانسه ترجمه کرد: «Selon le Président»
۵- تلفیق کردن (Modulation)
تکنیک تلفیق کردن در ترجمه به معنای تغییر ساختار متن از طریق ارائه یک تغییر در معنا یا بازتاب مفهوم آن است.
مثال: عبارت «Maybe you’re right» با استفاده از این تکنیک بدین صورت به فرانسوی ترجمه می‌شود: «Tu n’as peut-être pas tort»
۶- هم‌ارز سازی یا فرمول‌بندی مجدد (Equivalence / Reformulation)
این تکنیک در حقیقت روالی است که در آن از یک بیان متفاوت برای انتقال اصالت محتوای متن اصلی استفاده می‌شود. با استفاده از این تکنیک نام نهادها و موسسات، اصوات خاص یک زبان، اصطلاحات یا ضرب‌المثل‌های آن قابل ترجمه و بیان هستند.
مثال: ضرب‌المثل فرانسوی «Chat échaudé craint l’eau froide» به انگلیسی می‌شود: «Once burned, twice shy»
۷- اقتباس (Adaption)
تکنیک اقتباس در ترجمه که گاهی از آن با عناوین جایگزینی فرهنگی یا معادل سازی فرهنگی هم یاد می‌شود، تکنیکی است که در آن سعی می‌شود متن اصلی با عبارات و جملاتی در زبان ترجمه شده جایگزین شود که بهتر بتواند معنا و مفهوم مورد نظر نویسنده را منتقل نماید. استفاده از این تکنیک باعث خواهد شد خواننده متن ارتباط بهتری با مفهوم متن اصلی برقرار نماید.
متخصصان فن ترجمه البته تکنیک‌های بیشتری علاوه بر این هفت تکنیک ترجمه که در این مقاله بیان شد را معرفی کرده‌اند که شاید بتوان آنها را نیز جزئی از همین تکنیک‌ها دانست. به عنوان مثال تکنیک تفسیر که در آن یک عبارت در زبان مقصد با توضیح و تفسیر بیشتری نسبت به متن اصلی بیان می‌شود تا خواننده متن ارتباط بهتری با متن پیدا کند.
در مجموع آنچه مهم است هنر مترجم در استفاده از تکنیک‌های مختلف ترجمه در موقعیت‌های خاص است و دقیقا این ذکاوت و هوش در به کارگیری این تکنیک‌هاست که موجب تمایز ترجمه‌های مختلف از یک متن واحد می‌شود.
منابع:
ما در این مطلب سعی کردیم تکنیک های ترجمه را برای شما عنوان کنیم تا با آگاهی کامل پا به عرصه دشوار مترجمی بگذارید. امیدواریم مطلب ما برایتان مفید بوده باشد. اگر به دنبال مطالب بیشتری در حوزه ترجمه و نیز یادگیری زبان هستید به سایت جامع و کامل مرکز خدمات ترجمه ایران مراجعه کنید. همچنین اگر به دنبال ترجمه ای با کیفیت هستید، متن عمومی یا تخصصی خود را مترجمین مرکز خدمات ترجمه ایران بسپارید و خیالتان از کیفیت متن ترجمه شده راحت باشد.
شماره های تماس مرکز خدمات ایران ترجمه: ۶۶۵۳۶۳۲۲ (۰۲۱) – ۰۹۰۵۷۰۷۱۳۹۸
